Các nhà nghiên cứu tại Đại học La Sapienza, Rome đã phát triển một phương pháp mới có thể nhận dạng lại cá nhân dựa hoàn toàn trên cách cơ thể họ làm gián đoạn tín hiệu Wi-Fi, mở ra những cuộc tranh luận mới về quyền riêng tư và giám sát trong thời đại công nghệ.
Bốn nhà khoa học máy tính Danilo Avola, Daniele Pannone, Dario Montagnini và Emad Emam, tác giả của nghiên cứu, mô tả WhoFi như một định danh sinh trắc học mới lạ. Thay vì dựa vào hình ảnh, thiết bị đeo hay các tín hiệu hành vi, công nghệ này tạo ra “chữ ký” độc đáo của mỗi người từ những biến đổi trong thông tin trạng thái kênh Wi-Fi, ghi nhận những thay đổi về biên độ và pha của tín hiệu khi sóng điện từ tương tác với các vật cản vật lý.
“Hiểu biết cốt lõi là khi tín hiệu Wi-Fi lan truyền trong môi trường, dạng sóng của nó bị thay đổi bởi sự hiện diện và đặc điểm vật lý của các vật thể và con người trên đường đi”, các tác giả viết. “Những thay đổi này chứa đựng thông tin sinh trắc học phong phú.”
Để kiểm tra giả thuyết, nhóm nghiên cứu đã huấn luyện một mạng nơ-ron sâu để nhận biết những thay đổi tín hiệu như dấu hiệu duy nhất của từng cơ thể. Hệ thống học cách phân biệt con người bằng cách phân tích cách mỗi người điều chỉnh tín hiệu Wi-Fi, ngay cả trong các môi trường khác nhau. Khi thử nghiệm trên bộ dữ liệu NTU-Fi – một tiêu chuẩn được sử dụng rộng rãi cho nhận biết con người qua Wi-Fi – WhoFi đạt độ chính xác nhận dạng lại lên tới 95,5% khi sử dụng mô hình học sâu dựa trên transformer.
Việc nhận biết con người qua Wi-Fi không phải là mới. Trong thập kỷ qua, các nhà nghiên cứu đã khám phá nhiều ứng dụng từ phát hiện té ngã đến nhận biết sự hiện diện qua tường và nhận dạng cử chỉ. Một phương pháp tương tự là EyeFi, được đề xuất năm 2020, báo cáo độ chính xác nhận dạng lại khoảng 75%. Các tác giả của WhoFi khẳng định phương pháp của họ mang lại độ chính xác cao hơn và hoạt động đáng tin cậy trên nhiều địa điểm khác nhau.
Mặc dù hứa hẹn từ góc độ kỹ thuật, việc nhận dạng lại dựa trên Wi-Fi đặt ra những lo ngại đạo đức đáng kể. Không giống như camera hay thẻ RFID có thể nhìn thấy và nhận biết được, tín hiệu Wi-Fi phổ biến khắp nơi và thường không được chú ý, vì chúng được thiết kế để truyền dữ liệu chứ không phải để theo dõi. Những người ủng hộ lĩnh vực mới nổi này mô tả việc cảm biến Wi-Fi như một giải pháp thay thế có ý thức về quyền riêng tư hơn so với giám sát bằng hình ảnh vì nó không chụp ảnh. Tuy nhiên, các nhà phê bình cho rằng việc theo dõi liên tục – đặc biệt khi xảy ra mà đối tượng không biết hoặc không đồng ý – có thể mở ra cánh cửa cho các hình thức giám sát bí mật mới.
Nhóm nghiên cứu thừa nhận sự căng thẳng giữa đổi mới và quyền riêng tư. Trong khi họ khẳng định WhoFi không trực tiếp thu thập danh tính hay dữ liệu cá nhân, họ cũng nhận ra tiềm năng bị lạm dụng nếu triển khai mà không có các biện pháp bảo vệ thích hợp.
Hiện tại, nghiên cứu vẫn ở mức học thuật, chưa có kế hoạch ứng dụng thương mại hay chính phủ nào. Tuy nhiên, khi các môi trường được trang bị Wi-Fi ngày càng phổ biến, khả năng cơ thể chúng ta có thể truyền đạt danh tính một cách thầm lặng – mà không cần bất kỳ thiết bị nào – có thể sớm chuyển từ thí nghiệm sang thực tế hàng ngày.